ΣΩΦΡΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ

Ως πολιτική ορίζεται η τέχνη του εφικτού, κατά το γνωστό ρητό. Κατά συνέπεια και η σωφρονιστική πολιτική δεν μπορεί παρά να συνίσταται στην επιδίωξη ενός λογικού στόχου με βάση τα υπάρχοντα μέσα, οικονομικά και ανθρώπινα. Δυστυχώς, στην χώρα που η γλώσσα της έδωσε το ίδιο το όνομα της πολιτικής (politics αγγλιστί, politiqué γαλλιστί) η έννοια αυτής παραμορφώθηκε και κατέληξε να σημαίνει την κομματική τακτική.

Η σωστή έννοια της πολιτικής όμως παραμένει η ενασχόληση με τα κοινά, η δραστηριοποίηση στη δημόσια σφαίρα που μας αφορά όλους. Και μας αφορά κάθε τομέας πολιτικής, ακόμα και η λεγόμενη σωφρονιστική πολιτική, που αποτελεί και τον τομέα που θα θίξουμε στο σημείωμα αυτό. Η πολιτική σχετικά με τα σωφρονιστικά καταστήματα αφορά τους πάντες, όχι μόνο τους κρατουμένους, τους συγγενείς και τους εργαζόμενους ή τους μελετώντες τον τομέα αυτό της ζωής μίας οργανωμένης κοινωνίας, τομέα διόλου ευχάριστο είναι αλήθεια αλλά χρήσιμο και απαραίτητο από την πρώτη στιγμή της ανθρώπινης κοινωνικής ιστορίας. Το “όλους” οπωσδήποτε ενοχλεί την κοινωνία μας, κοινωνία που παρά το ευρωπαϊκό λούστρο της παραμένει ανατολίτικης νοοτροπίας και ραθυμίας στην ενασχόληση με τα κοινά, καμία σχέση με τον ευρωπαϊκό εθελοντισμό και έξω-επαγγελματική -κοινωνική δραστηριότητα.

Η τοπική σερραϊκή κοινωνία αντιμετώπισε το πρόβλημα της (ανύπαρκτης) ελληνικής σωφρονιστικής πολιτικής με την θεμελίωση και λειτουργία του σωφρονιστικού καταστήματος Νιγρίτης. Οι αρχικές θετικές -ελέω ελπίδων διορισμού λόγω εντοπιότητας- κρίσεις αντικαταστάθηκαν από οργίλες δηλώσεις περί “εξαπάτησης” μόλις η κρίση διέλυσε κάθε ελπίδα διορισμού ντόπιων για να καταλήξουν σε βαθύ -μακάρι και σοβαρό- προβληματισμό για το τι μέλλει γενέσθαι με την άκρως προβληματική λειτουργία του ιδρύματος.

Ο γράφων δεν είναι σοφός,ούτε ιδιαίτερα καταρτισμένος στον τομέα-ένα μεταπτυχιακό δε σε κάνει επιστήμονα λέει προσφιλές πρόσωπο. Απλά τολμώ να καταθέσω ορισμένες απόψεις, με την ελπίδα να ακούσω τον αντίλογο και εν τέλει κάτι να κινηθεί, κάτι να γίνει. Δεν εννοώ σε επίπεδο κεντρικής εξουσίας. Οι λύσεις που θα προταθούν αφορούν αποκλειστικά και μόνο την διεύθυνση, τους εργαζομένους και τους κρατουμένους του ιδρύματος αλλά κυρίως την τοπική κοινωνία -ΟΧΙ το κράτος αλλά όλους εμάς, μαζί και χωριστά τον καθένα από το πόστο που κατέχει.

Ιδού ορισμένες μόνο ενδεικτικές σκέψεις για την βελτίωση ζωτικών τομέων της ζωής των κρατουμένων.

1. ΕΡΓΑΣΙΑ: θα μπορούσαν οι κρατούμενοι να απασχοληθούν σε κοινωφελή έργα στην γύρω περιοχή της Νιγρίτας. Εννοείται πως δεν θα επρόκειτο για αναγκαστική εργασία αλλά για εθελοντική συμμετοχή με “αμοιβή” τη διπλή προσμέτρηση κάθε ημέρας εργασίας και πάντα κάτω από αυστηρό έλεγχο των φυλάκων ή της τοπικής αστυνομικής δύναμης. Εφόσον δε πρόκειται για τον κατά γενική ομολογία εύφορο κάμπο των Σερρών επιπρόσθετα η εργασία αυτή μπορεί να συνίσταται σε καλλιέργεια και παραγωγή αγροτικών προϊόντων, σαφώς και όχι ανταγωνιστικών προς τα τοπικά έτσι ώστε να μην καταλήξει η κατάσταση σε εξόντωση της τοπικής αγροτικής οικονομίας. Τα έσοδα από τη δραστηριότητα αυτή θα διατίθενται στο ίδρυμα ώστε να βελτιώνουν τις συνθήκες διαβίωσης των κρατουμένων.
2. ΔΙΑΤΡΟΦΗ: ο ιατρικός σύλλογος μπορεί εκ περιτροπής να ορίζει ένα από τους διαιτολόγους της πόλης ως αρμόδιο να ελέγχει και να λέει τη γνώμη του για το συσσίτιο που παρέχεται. Σε αυτό μπορούν να συνεισφέρουν και τα καταστήματα τροφίμων διαθέτοντας προϊόντα τους που δεν μπορούν να πουλήσουν αλλά που δεν είναι και επικίνδυνα από άποψη υγείας, ως δωρεά στους κρατούμενους.
3. ΕΝΔΥΣΗ: η παροχή ρούχων και κλινοσκεπασμάτων στους φτωχότερους κρατουμένους από τακτικούς εράνους τοπικών φιλανθρωπικών συλλόγων μετά από συνεννόηση με την διεύθυνση του ιδρύματος για τις ακριβείς ανάγκες των κρατουμένων.
4. ΥΓΕΙΑ: μπορεί να καλυφθούν οι ελλείψεις στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη μέσα από την εκ περιτροπής εθελοντική εργασία των γιατρών της περιοχής, στα πρότυπα του κοινωνικού ιατρείου που πρόσφατα ίδρυσε η Ι Μητρόπολις Σερρών και Νιγρίτης. Ως υποστηρικτές νοσηλευτές μπορεί να καλούνται φοιτητές του Τμήματος Νοσηλευτικής του ΑΠΘ να κάνουν την πρακτική τους στο ίδρυμα, αμειβόμενοι μέσω ΟΑΕΔ ή του ΑΠΘ. Το ίδιο μπορεί να γίνει με την καθιέρωση θέσης πρακτικής άσκησης σοβαρής διάρκειας για τους φοιτητές ψυχολογίας. Ειδικότερα η τυχόν έλλειψη φαρμάκων μπορεί να αποσοβηθεί με την δωρεά από όλα τα φαρμακεία της πόλης ενός ποσοστού από τα φάρμακα που τους περισσεύουν και δεν τα διαθέτουν προς πώληση.
5. ΚΑΘΑΡΙΟΤΗΤΑ: αξίζει να διερευνηθούν οι δυνατότητες εμπλοκής του ιδιωτικού τομέα, με τη σύναψη συμβάσεων με ιδιωτικές εταιρείες καθαριότητας μετά από ευρύ μειοδοτικό διαγωνισμό.
6. ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ΣΥΓΓΕΝΩΝ: Καθώς το κατάστημα κράτησης βρίσκεται στη Νιγρίτα σε αυτή την πόλη πρέπει να οργανωθεί ξενώνας προκειμένου να φιλοξενούνται οι συγγενείς των κρατουμένων που έρχονται να τους επισκεφτούν.
7. ΝΟΜΙΚΗ ΚΑΛΥΨΗ: ο Δικηγορικός Σύλλογος Σερρών διαθέτει τη δυνατότητα και το υψηλής στάθμης επιστημονικό προσωπικό για να συγκροτήσει επιτροπή αποτελούμενη από δικηγόρους ειδικευμένους στο Ποινικό Δίκαιο και στη Σωφρονιστική, με στόχο την έρευνα αλλά κυρίως την πρόταση λύσεων επί των προβλημάτων των κρατουμένων. Έργο της επιτροπής μπορεί να είναι και ο έλεγχος των πειθαρχικών ποινών που επιβάλλονται σε κρατουμένους. Θα άξιζε επίσης να εξετάσει ο Σύλλογος τη θέσπιση ειδικής λίστας μελών του που θα παρέχουν νομική αρωγή σε κρατουμένους που δεν έχουν τα οικονομικά μέσα.
8. ΒΙΒΛΙΟ: καίρια θα είναι η σημασία της εγκατάστασης παραρτήματος της Δημοτικής Βιβλιοθήκης εντός των φυλακών, στελεχωμένης από τους ήδη διορισμένους σε αυτή υπαλλήλους με εκ περιτροπής εργασία.
9. ΙΕΡΕΑΣ ΤΗΣ ΦΥΛΑΚΗΣ: Η Ι Μητρόπολη Σερρών και Νιγρίτης μπορεί να τοποθετήσει εφημέριο ειδικά για τις φυλακές Νιγρίτας, ενός κληρικού με γνώσεις ψυχολογίας και απαραίτητα την ιδιότητα του εξομολόγου, ο οποίος και θα κατοικεί σε κοντινό μέρος ώστε να έχει άμεση πρόσβαση στο ίδρυμα.
10. ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ: Απαραίτητη κρίνεται η διοργάνωση από τους επιστημονικούς φορείς του νομού σεμιναρίων και ημερίδων για το επιστημονικό προσωπικό (τόσο της φυλακής όσο και του νομού γενικά) το σωφρονιστικό προσωπικό, την κοινωνία και τους κρατουμένους. Αναφορικά με το επιστημονικό προσωπικό πρέπει οι τοπικοί σύλλογοι να ενημερώνουν τα μέλη τους για την κατάσταση και την ψυχολογία των κρατουμένων, ειδικά όταν τα μέλη των συλλόγων έρχονται σε επαφή μαζί τους (ως γιατροί, δικηγόροι, δικαστικοί υπάλληλοι κτλ). Μπορούν επίσης τα μέλη των τοπικών επαγγελματικών συλλόγων να συμμετέχουν σε σεμινάρια για την επιμόρφωση των κρατουμένων πάνω σε μία τέχνη.
11. ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ: Η συνεχής επιμόρφωσή του με τη συμμετοχή σε σεμινάρια και εκδηλώσεις θεωρείται αυτονόητη. Παράλληλα η διεύθυνση έχει την δυνατότητα να παρέχει ηθικές βραβεύσεις στο προσωπικό ώστε να ενθαρρύνει την άμιλλα και την πρόοδο.
12. ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΩΝ: αν και μπορεί να ακουστεί παρακινδυνευμένη, η ιδέα της αυτο-οργάνωσης των κρατουμένων δεν πρέπει να παραμελείται. Μπορεί να επιτραπεί στους κρατούμενους να δημιουργήσουν συλλογικά το δικό τους ημερήσιο πρόγραμμα (στα πλαίσια των χρηματικών δυνατοτήτων του ιδρύματος) και έτσι θα το τηρούν πιο πρόθυμα. Σε αυτό να ληφθεί μέριμνα για την διοργάνωση εορτών μέσα στο ίδρυμα με ενθάρρυνση της διοίκησης και τη στήριξη των τοπικών πολιτιστικών συλλόγων. Τέλος, μία καλή ιδέα αποτελεί η συγκρότηση και η λειτουργία ομάδας ποδοσφαίρου ή άλλου συλλογικού αθλήματος των κρατουμένων.
13. ΕΡΕΥΝΑ: Ο κλάδος αυτός είναι ίσως ο πιο σημαντικός γιατί παρέχει δυνατότητες διόρθωσης και προόδου. Μελέτες και έρευνα πάνω στις συνθήκες των φυλακών μπορούν να υποβάλλουν μεταξύ άλλων και τα σχετικά τμήματα του ΑΠΘ, ειδικά αυτά της Νομικής, της Ιατρικής και της Ψυχολογίας.

Το σύνολο των ως άνω μέτρων απαιτεί είτε δραστηριοποίηση της διοίκησης και του προσωπικού της φυλακής -στα πλαίσια πάντα της αποστολής τους -είτε την αφιλοκερδή προσφορά προσώπων και φορέων της κοινωνίας μας, δηλ. όλων μας ατομικά. Το αν μπορούμε όλοι (και ο γράφων πρώτος) να ανταποκριθούμε στην υποχρέωσή μας αυτοί προς τους συνανθρώπους μας που κρατούνται δεν είναι θέμα θεωρίας αλλά πράξης....